عنوان "خلیل الله" امتیازی است برای حضرت ابراهیم(ع) که در قرآن نیز به آن اشاره شده است که می فرماید:

«وَ مَنْ أَحْسَنُ دینًا مِمَّنْ أَسْلَمَ وَجْهَهُ لِلّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ وَ اتَّبَعَ مِلَّةَ إِبْراهیمَ حَنیفًا وَ اتَّخَذَ اللّهُ إِبْراهیمَ خَلیلاً»[1]

«دین و آیین چه کسی بهتر است از آن کس که خود را تسلیم خدا کند، و نیکوکار باشد، و پیرو آیین خالص و پاکِ ابراهیم(ع) گردد؟ و خدا ابراهیم(ع) را به دوستیِ خود، انتخاب کرد».

آن چنانکه در تفسیر نمونه آمده است، در تفسیر واژه "خلیل"، دو نظریه عمده وجود دارد، یکی اینکه خلیل از ماده خُلّت به معنای دوستی است یعنی خداوند ابراهیم(ع) را به دوستی خود انتخاب کرد. نظر دوم آن است که خلیل از ماده خِلّت به معنای نیاز و احتیاج است و معنایش آن است که ابراهیم(ع) باور داشت که در همه چیز بدون استثناء نیازمند پروردگار است.

تفسیر نمونه تفسیر اول را ترجیح می دهد و در تأیید این تفسیر به روایتی از امام صادق(ع) استناد می کند که می فرماید:

"اگر خداوند ابراهیم(ع) را به عنوان خلیل انتخاب کرد نه به خاطر نیاز به دوستی با او بود بلکه به این خاطر بود که ابراهیم(ع) بنده مفید پروردگار و کوشا در راه رضای او بود."[2]

اما درباره این که ابراهیم(ع)  به چه دلایلی، خلیل الله شد در روایات به علل مختلفی اشاره شده است که نمونه ای از آن در روایت فوق مورد اشاره قرار گرفت.

در روایت دیگری از امام رضا(ع) می خوانیم:

«إِنَّمَا اتَّخَذَ اللَّهُ إِبْرَاهِیمَ خَلِیلًا لِأَنَّهُ لَمْ یَرُدَّ أَحَداً وَ لَمْ یَسْأَلْ أَحَداً قَطُّ غَیْرَ اللَّهِ تَعَالَی»

«خداوند، ابراهیم(ع)  را به عنوان خلیل خود انتخاب کرد زیرا هرگز تقاضا کننده ای را محروم نساخت و هیچ گاه از کسی غیر از خدا، تقاضایی نکرد.»[3]

سایر عللی که در روایات مورد اشاره قرار گرفته است، عبارتند از:

کثرت سجود، اطعام گرسنگان، نماز در دل شب و کوشا بودن در راه اطاعت پروردگار.[4]